Luksomierz

Lux to jednostka natężenia oświetlenia w międzynarodowym układzie jednostek SI. Luksomierz jest zatem urządzeniem do określania natężenia oświetlenia. Natężenie oświetlenia to wartość, która nie odnosi się do źródła światła, ale do oświetlanego obszaru. Za pomocą miernika jakim jest luksomierz można określić, jaka część strumienia świetlnego emitowanego przez jedno lub więcej źródeł światła dociera do określonego obszaru. Luks definiuje się jako lumen na metr kwadratowy, co odpowiada natężeniu oświetlenia, jakie powoduje światło ze świecy w odległości jednego metra. Porównując różne punkty pomiarowe i oceniając wyniki pomiarów, należy wziąć pod uwagę, że wrażenie jasności może się różnić nawet wtedy, gdy powierzchnie są oświetlone w ten sam sposób.

Aby spośród dużej liczby oferowanych luksomierzy znaleźć odpowiedni dla nas model, należy najpierw sprecyzować wymagania jakie będziemy stawiać urządzeniu. Ważne jest, aby wiedzieć, w jakich warunkach i w jakim celu mają być mierzone poziomy natężenia oświetlenia wykonywane miernikiem jakim jest luksomierz.
Wybór można zawęzić, korzystając z następujących wytycznych:
- luksomierz będzie służył do ciągłego, stacjonarnego pomiaru warunków oświetleniowych, w tym samym miejscu,
- luksomierz będzie urządzeniem mobilnym wykonującym pojedyncze pomiary w ograniczonych czasowo seriach, w różnych lokalizacjach,
- zakres pomiarowy urządzenia jakim jest luksomierz musi pasować do tego, czy pomiary mają być wykonywane wewnątrz, na zewnątrz lub może w specjalnych warunkach oświetleniowych,
- należy znać dokładność pomiarów, którą powinno posiadać nasze urządzenie,
- należy znać inne właściwości ważne dla pomiaru i dodatkowe funkcje, które powinno posiadać zakupione przez nas urządzenie typu luksomierz.

Ze względu na rodzaj wykonywanych pomiarów luksomierz może być urządzeniem mobilnym lub stacjonarnym.

Luksomierz mobilny sprawdzi się np. podczas wykonywania pomiarów w miejscach pracy ponieważ do tego rodzaju pomiarów często potrzebne jest sprawdzenie wielu pojedynczych punktów pomiarowych.

Luksomierz – pomiar mobilny
Tego typu luksomierz pozwoli nam również określić czy pożądane wartości docelowe można osiągnąć na badanych powierzchniach przy istniejącym lub nowo zainstalowanym oświetleniu.

Luksomierz stacjonarny stosuje się zwykle do ciągłego pomiaru światła, w miejscach, gdzie zbyt mało lub zbyt dużo światła może spowodować uszkodzenia, lub w których tylko wąsko ograniczony zakres wartości natężenia oświetlenia prowadzi do optymalnych wyników. Dotyczy to np. zastosowania miernika typu luksomierz w laboratoriach fotograficznych i niektórych systemach stosowanych w produkcji żywności i leków czy w hodowli roślin.

Luksomierz – pomiar stacjonarny natężenia oświetlenia
Stacjonarny luksomierz jest zwykle wyposażony w wyjścia przekaźnikowe lub sterujące, za pomocą których można włączać sztuczne źródła światła lub systemy zaciemniające po osiągnięciu określonych wartości lub wyzwalać alarmy optyczne lub akustyczne poza zagrożonym obszarem.

Zarówno luksomierz mobilny, jak i stacjonarny mogą być wyposażone w funkcje pamięci i interfejsy do transmisji danych. Kompletne dane pomiarowe można wygodnie oceniać i dokumentować za pomocą specjalnego oprogramowania. Luksomierz stacjonarny może być również wyposażony w interfejsy analogowe lub przełączające w celu automatycznego sterowania innymi urządzeniami w zależności od mierzonego natężenia oświetlenia. Jako urządzenia do pomiarów bezpieczeństwa pracy lub środowiska, niektóre urządzenia typu luksomierz mogą nie tylko mierzyć natężenie oświetlenia, ale także inne wartości, takie jak poziom dźwięku, prędkość wiatru, temperatura i wilgotność powietrza.

W zależności od zadania pomiarowego, przy porównywaniu różnych luksomierzy należy brać pod uwagę nie tylko górną, ale i dolną granicę zakresu pomiarowego. Im większy zakres pomiarowy, tym więcej możliwych zastosowań. Jeśli luksomierz ma być używany tylko do sprawdzania oświetlenia w codziennych pomieszczeniach, często wystarczający jest zakres pomiarowy do 2000 luksów lub 10 000 luksów, zakres pomiarowy powinien sięgać co najmniej 100 000 luksów.

Luksomierz – klasy dokładności
Klasy urządzenia jakim jest luksomierz określa Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa. Klasy te określają dokładność luksomierza:
- klasa L -luksomierz najwyższej jakości stosowany w warunkach laboratoryjnych,
- klasa A – luksomierz wysokiej jakości
- klasa B – luksomierz średniej jakości
- klasa C – luksomierz niskiej jakości (nadaje się do pomiarów orientacyjnych)

Światła ostrzegawcze
Światła ostrzegawcze instalowane na stałe lub tymczasowo na placach budowy, mostach, rusztowaniach lub innych niebezpiecznych miejscach mają na celu zwrócenie uwagi na szczególną sytuację, zwłaszcza w nocy i przy słabym oświetleniu. Aby cel ten został spełniony, ważne jest, aby światło ostrzegawcze świeciło wystarczająco jasno w kierunkach, z których mogą zbliżać się pojazdy lub piesi. Można to sprawdzić za pomocą miernika jakim jest luksomierz dla odpowiednich odległości. Światła ostrzegawcze są prawie zawsze kolorowe, ponieważ kolor może dostarczyć dodatkowych informacji. Światła ostrzegawcze w firmach i pojazdach muszą być widoczne również w jasnym świetle dziennym oraz gdy ludzie są zajęci lub w dużym natężeniu ruchu. Muszą zatem promieniować z dużą intensywnością światła. Z reguły światła ostrzegawcze w obszarach przemysłowych powinny być pięć razy jaśniejsze niż oświetlenie otoczenia. Z drugiej strony światła ostrzegawcze w pojazdach drogowych powinny świecić dziesięć razy jaśniej niż światło otoczenia.

Potrzebne są również światła ostrzegawcze na dźwigach, masztach, liniach napowietrznych, wieżach, kominach i budynkach, zwłaszcza w nocy. Muszą być dostosowane do niebezpieczeństwa, jakiego można się spodziewać w ich położeniu i wysokości. Na przykład piloci powinni być w stanie z odpowiednim wyprzedzeniem zidentyfikować możliwe miejsca kolizji w pobliżu lotnisk lub szpitali z heliportami, nawet w nocy lub we mgle.

Wszystkie typy oświetlenia ostrzegawczego mogą zostać sprawdzone pod względem natężenia oświetlenia miernikiem typu luksomierz.

Oświetlenie awaryjne
Zasadniczo oświetlenie awaryjne powinno zapewniać, że w przypadku awarii oświetlenia normalnego jasność w zagrożonym obszarze będzie wystarczająca do rozpoznania dróg ewakuacyjnych, urządzeń ostrzegawczych, pomocniczych i sygnalizacyjnych oraz do przeprowadzenia czynności związanych z bezpieczeństwem.

Jeśli chodzi o ustawy i rozporządzeń dotyczących oświetlenia awaryjnego nie ma ich zbyt wiele. Wykonując oświetlenie awaryjne należy kierować się normami

PN-EN 1838:2005-02P Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie awaryjne.
PN-EN 50172:2005-12P Systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego.

Oświetlenie w miejscu pracy
Konieczność przeprowadzania kontroli parametrów oświetlenia w miejscu pracy wynika z regulacji prawnych. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.1997 nr 129 poz. 844) zobowiązuje pracodawców do przeprowadzania pomiarów i oceny parametrów jakości oświetlenia w środowisku pracy. W związku z tym pracodawca ma obowiązek zapewnić oświetlenie elektryczne w miejscu pracy zgodne z wymaganiami Polskich Norm PN-EN 12464-1: 2012 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsca pracy. Część 1: Oświetlenie miejsca pracy we wnętrzach.