De ruwheidsmeter dient voor de bepaling van de oppervlakteruwheid. Deze compacte ruwheidsmeter is een handheld-meetapparaat voor de mobiele inzet. Op grond van de sterke interne accu kan het apparaat direct op locatie in gebruik genomen worden. De ruwheidsmeter kan ingezet worden in het laboratorium, in de productie en over het algemeen overal waar de ruwheid van oppervlakken bepaald moet worden. De meetwaarden worden weergegeven op het heldere en overzichtelijke OLED-display van het meetapparaat. Bovendien beschikt de ruwheidsmeter over de opslagmogelijkheid van 20 meetwaarden, die op een later moment via de micro-USB-interface uitgelezen kunnen worden. Hiervoor kan gebruik gemakt worden van de meetsoftware, die wordt meegeleverd in de vorm van een USB-kabel. Via de micro-USB-interface wordt ook de interne accu geladen. De meetsoftware is bijzonder handig, wanneer er meetreeksen opgeslagen moeten worden. Hierbij worden de meetgegevens met de software overgedragen en vervolgens rechtstreeks op het beeldscherm weergegeven. 

De ruwheidsmeter beschikt over een beschermkap voor de sensor, die deze beschermt tegen invloeden van buitenaf en eenvoudig op het apparaat geschroefd kan worden. Een kalibratieplaat met ruwheidsstandaard behoort tevens tot de standaard uitrusting en dient voor de controle van de nauwkeurigheid van de meetresultaten.   

Bij de ruwheidsmeting wordt gebruik gemaakt van verschillende technologieën en ruwheidsmeters. Eén van de grote verschillen, is die tussen contactloze en contactmetingen. Binnen deze twee methodes wordt aanvullend nog onderscheid gemaakt tussen verschillende benaderingen, voor het bepalen van de oppervlakteruwheid. Zo kan o.a. gebruik gemaakt worden van een oppervlakte ruwheidsmeter met tastsonde voor het werkoppervlak, bijvoorbeeld met één (one-touch probe-systeem) of met twee (pendulum-meetsysteem) geleiderails (ook wel skid genoemd), maar ook van een referentiesonde-meetsysteem. 

De ruwheidsmeter PCE-RT1200 werkt volgens de contact-meetmethode overeenkomend ISO 3274. Het is een contactmeting, waarbij de sondepunt (diamant) van de ruwheidsmeter met een gelijkmatige snelheid over het oppervlak van een werkstuk in een horizontale richting wordt getrokken. De horizontale verplaatsing van de punt van de sonde leidt tegelijkertijd tot een verticale afbuiging. Deze verschuiving wordt gedetecteerd door een inductieve verplaatsingsmeting in de ruwheidsmeter en komt overeen met het oppervlakteprofiel van het werkstuk. De oppervlakte ruwheidsmeter meet dus het oppervlakteprofiel, detecteert afwijkingen in de vorm en berekent ruwheidsparameters en profielen daaruit.

Een belangrijk onderdeel dus bij het bepalen van ruwheidsparameters is de sondetip zelf. Hoe nauwkeurig de ruwheidsmeter het oppervlakteprofiel in kaart kan brengen, is afhankelijk van de geselecteerde meethoek en de straal van de punt van de diamant. Bij een grote meethoek en radius detecteert de diamanttip alleen diepe groeven. Hoe kleiner de meethoek en radius, hoe dieper de diamant kan binnendringen in de profieloneffenheden. Hoe exacter de meting dus. Hier dient rekening mee gehouden te worden, bij de keuze voor het geschikte ruwheidsmeetinstrument. Een ruwheidsmeter met diamanttip en een kleine radius is veel gevoeliger voor slijtage, dan één met een stompe bouwvorm. Voor de regelmatige inzet tijdens de oppervlaktecontrole haalt u met de ruwheidsmeter van PCE, met een meethoek van 90° en een tipradius van slechts 5 µm, een uitermate gulden middenweg in huis. Namelijk een ruwheidsmeter met robuuste, slijtvaste duurzaamheid voor een nauwkeurige ruwheidsmeting volgens nauwkeurigheidsklasse 2. Een kalibratie is mogelijk voor de oppervlakteruwheidsmeter.

De gemiddelde ruwheid Rz is het rekenkundige middel om meerdere aaneengesloten afzonderlijke diepten te meten. 

Ra is de algemeen erkende en internationale ruwheidsparameter. Het is het rekenkundige gemiddelde van alle absolute waarden van profielafwijkingen binnen het bereik.

De gemeten Ra-waarde is altijd kleiner dan de gemeten Rz-waarde op hetzelfde ruwheidsprofiel.